Καρδιακή Ανεπάρκεια

Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι μια σοβαρή πάθηση στην οποία η καρδιά είναι αδύνατη και δεν μπορεί να στείλει αρκετή ποσότητα αίματος σε όλο το σώμα, με αποτέλεσμα το σώμα να μην παίρνει την ποσότητα του οξυγόνου και τις θρεπτικές ουσίες που χρειάζεται για να δουλέψει φυσιολογικά

Εμφανίζεται ως:

• Αριστερή καρδιακή ανεπάρκεια
• Δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια

Αιτιολογία Καρδιακής Ανεπάρκειας

Η αδυναμία αυτή της καρδιάς μπορεί να οφείλεται σε διάφορες αιτίες

• Η κύρια αιτία που προκαλεί ΚΑ είναι η στεφανιαία νόσος

Άλλες αιτίες που προκαλούν ΚΑ είναι:

• Παθήσεις των βαλβίδων,
• Παθήσεις των πνευμόνων,
• Λοιμώξεις (μυοκαρδίτιδα),
• Μυοκαρδιοπάθειες,
• Συγγενείς καρδιοπάθειες.
• Υπερκοιλιακές ταχυκαρδίες
• Οξεία ρευματική μυοκαρδίτιδα
• Οξεία σπειραματονεφρίτιδα (υπερτασική απάντηση)
• Ρευματικές βαλβιδοπάθειες
• Εκφυλιστικές βαλβιδοπάθειες
• Διατατική μυοκαρδιοπάθεια
• Στεφανιαίας νόσος
• Υπερτασική καρδιοπάθεια
• Σπάνιες σύμπλοκες συγγενείς καρδιοπάθειες

Διάγνωση-ΙατρικέςΕξετάσεις

• ιστορικό και κλινική εξέταση
• ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ)
• ακτινογραφία θώρακος
• αιματολογικές εξετάσεις (Ουρία και κρεατινίνη, Ηλεκτρολύτες, Λειτουργικές δοκιμασίες ήπατος,
• υπερηχογράφημα καρδιάς
• αέρια αίματος
• τεστ κόπωσης
• σπινθηρογράφημα
• στεφανιογραφία
• αξονική τομογραφία

Συμπτωματολογία

• πόνος στο στήθος που επιμένει
• δυσκολία στην αναπνοή (δύσπνοια)
• αρρυθμία
• βάρος στο δεξιό μέρος της κοιλιάς
• Βήχας, ανορεξία, ναυτία, πρήξιμο στα πόδια

Θεραπεία

Η θεραπεία θα μειώσει το αίσθημα αδυναμίας, τη δύσπνοια και το οίδημα, θα βελτιώσει την ικανότητα προς άσκηση, θα επιβραδύνει την εξέλιξη της πάθησης και θα αυξήσει την επιβίωση

Αλλαγές στον τρόπο ζωής

• Εκπαίδευση του ασθενούς και υγιεινοδιαιτητικά μέτρα

Οι ασθενής θα πρέπει να μάθουν για τη κατάσταση τους, καθώς και για την φαρμακευτική τους αγωγή (τη δράση των φαρμάκων, τα ονόματα, τις δόσεις και τις παρενέργειες τους)

• Περιορισμός του αλατιού

• Αποφυγή έντονης κόπωσης και συγκίνησης

Αποφυγή σωματικής κοπώσεως. Είναι λάθος ή άσκηση σε αρρώστους πού έχουν καρδιακή κάμψη. Βέβαια, οι άρρωστοι με ήπια μορφή κάμψης δικαιούνται να ακολουθούν τις καθημερινές τους ασχολίες

Οι ασθενείς με μετρίου βαθμού καρδιακή ανεπάρκεια θα πρέπει να ενθαρρύνονται να ασκούνται, πάντα όμως μετά από συνεννόηση με το γιατρό. Εν τούτοις, συνιστάται να αναπαύονται αρκετά μεσημέρι και βράδυ και να διακόπτουν την εργασία τους όταν συνεπάγεται σωματική κόπωση δυσανάλογη προς την καρδιακή τους κατάσταση

• Μείωση βάρους  και καθημερινό ζύγισμα

Οι παχύσαρκοι ασθενείς θα πρέπει να μειώσουν το βάρος τους. Θα πρέπει να ζυγίζονται καθημερινά και να συμβουλεύονται τον γιατρό τους σε κάθε περίπτωση αύξησης του βάρους του πάνω από 1,5- 2 κιλά σε μια εβδομάδα

• Υπολιπιδαιμική δίαιτα

Οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια λόγω στεφανιαίας νόσου θα πρέπει να ακολουθούν υπολιπιδαιμική δίαιτα.

• Έλεγχος και σωστή ρύθμιση της αρτηριακής πιέσεως

Σε οιαδήποτε μορφή καρδιακής ανεπάρκειας, είναι απολύτως απαραίτητη η αντιμετώπιση της συνυπάρχουσας αρτηριακής υπερτάσεως

Η αύξηση της μπορεί να είναι αιτία οξέος πνευμονικού οιδήματος

• Αποφυγή αλκοόλ

Σε ασθενείς με υποψία αλκοολικής μυοκαρδιοπάθειας η κατανάλωση αλκοόλ θα πρέπει να απαγορεύεται αυστηρά.

• Διακοπή του καπνίσματος

Θεραπεία των αρρυθμιών

 Οι παροδικές διαταραχές του ρυθμού περιλαμβάνουν συνήθως παροξυσμική κολπική μαρμαρυγή ή πτερυγισμό, συχνές έκτακτες κοιλιακές συστολές ή κοιλιακή ταχυκαρδία, πλήρη κολποκοιλιακο αποκλεισμό, κομβικό ρυθμό εξαιτίας τοξικού δακτυλιδισμού και σύνδρομο «νοσούντος φλεβοκόμβου»

Φάρμακα

• Διουρητικά

Το 40% περίπου των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια δεν ανταποκρίνονται στην ανάπαυση στο κρεβάτι και τη δακτυλίτιδα και απαιτούν θεραπεία με διουρητικά για να εξουδετερωθεί η υπερογκαιμία της καρδιακής ανεπάρκειας. Αρχικά χορηγούνται σε μικρές δόσεις οι οποίες αυξάνουν εάν επιδεινωθεί η κατάσταση του αρρώστου

• Αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης

Τα φάρμακα αυτά αυξάνουν την επιβίωση των αρρώστων με καρδιακή ανεπάρκεια και πρέπει, αν δεν υπάρχει αντένδειξη, να τα παίρνουν όλοι. Η πιο συχνή παρενέργεια που έχουν είναι ο ξηρός, επίμονος βήχας. Τότε τα αντικαθιστούμε με αναστολείς της αγγειοτενσίνης ΙΙ

• Δακτυλίτιδα

Απαραίτητη σε αρρώστους με κολπική μαρμαρυγή, για ρύθμιση της ταχυκαρδίας

• β-αναστολείς

Και αυτά τα φάρμακα αυξάνουν την επιβίωση των αρρώστων με καρδιακή ανεπάρκεια και πρέπει, αν δεν υπάρχει αντένδειξη, να τα παίρνουν όλοι

• Άλλα φάρμακα

Ανάλογα με την αιτία της καρδιακής ανεπάρκειας (νιτρώδη, αντιαρρυθμικά ή αντιπηκτικά κ.λ.π.)

 Πρόγνωση-Πρόληψη

Η πρόληψη μπορεί να επιτευχθεί με:

• την πρόληψη και θεραπεία των νόσων που προκαλούν την αριστερή καρδιακή ανεπάρκεια (π.χ. πρόληψη ρευματικού πυρετού, ενδοκαρδίτιδας, στεφανιαίας νόσου με καταπολέμηση της υπέρτασης, υπερλιπιδημίας, διαβήτη κ.α.)
• την καταπολέμηση των συνδρόμων που συνυπάρχουν και επιδεινώνουν την καρδιακή ανεπάρκεια (π.χ. αρρυθμιών, υπέρτασης κ.α.)
• τη δίαιτα απίσχνασης αν το άτομο είναι παχύσαρκο, και δραστικός περιορισμός του αλατιού,
• την ήρεμη διαβίωση ενδεχομένως με χορήγηση ηρεμιστικών φαρμάκων
• τον περιορισμό της σωματικής άσκησης στα όρια των δυνατοτήτων του ατόμου
• την αιτιολογική αγωγή που περιλαμβάνει τη διόρθωση ανατομικών βλαβών των βαλβίδων, της υπέρτασης κ.λπ.

Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας

Αν υποψιαστεί κανείς ότι έχει καρδιακή ανεπάρκεια ή αν έχει κάποια από τα συμπτώματα που προκαλεί η καρδιακή ανεπάρκεια, τότε θα πρέπει άμεσα να επισκεφτεί το γιατρό του.

Αριστερή καρδιακή ανεπάρκεια

Η βλάβη βρίσκεται στην αριστερά κοιλία, που αδυνατεί να προωθήσει το αίμα προς την αορτή. Η πίεση προς τα «πίσω» (αριστερό κόλπο και πνεύμονες) αυξάνει. Η αυξημένη αυτή πίεση προκαλεί εξίδρωση υγρού στον περιαγγειακό χώρο των πνευμονικών τριχοειδών και σε σοβαρότερες καταστάσεις υγρό εμφανίζεται μέσα στις κυψελίδες

Έτσι τα συμπτώματα που εμφανίζονται είναι από τους πνεύμονες, κυρίως δύσπνοια, η οποία ανάλογα με την βαρύτητα εκδηλώνεται σαν:

Δύσπνοια προσπάθειας

Εμφανίζονται με την σωματική προσπάθεια. Όσο πιο εύκολα, δηλαδή σε μικρότερη προσπάθεια εμφανίζεται τόσο πιο σοβαρή είναι η καρδιακή ανεπάρκεια. Υποχωρεί μετά τη διακοπή της. Μπορεί να εμφανισθεί και μετά από ψυχική υπερδιέγερση, κατάκλιση, υπερυδάτωση, αρρυθμίες

Παροξυσμική δύσπνοια ή καρδιακό άσθμα

Εμφανίζεται παροξυσμικά συχνά κατά την διάρκεια του ύπνου (2-3 ώρες μετά την κατάκλιση) και αναγκάζει τον ασθενή να σηκωθεί για αναζήτηση αέρα. Λίγο μετά την απόκτηση καθιστής ή όρθιας θέσης αισθάνεται καλύτερα και μπορεί να κοιμηθεί για το υπόλοιπο της νύκτας

Η βλάβη, βρίσκεται στην δεξιά κοιλία που αδυνατεί να προωθήσει το αίμα προς την πνευμονική αρτηρία. Η πίεση προς τα «πίσω» αυξάνεται (δεξιό κόλπο και φλέβες) και τα συμπτώματα προέρχονται από την φλεβική στάση (κυρίως οιδήματα κάτω άκρων).

 Δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια

Η βλάβη, βρίσκεται στην δεξιά κοιλία που αδυνατεί να προωθήσει το αίμα προς την πνευμονική αρτηρία. Η πίεση προς τα «πίσω» αυξάνεται (δεξιό κόλπο και φλέβες) και τα συμπτώματα προέρχονται από την φλεβική στάση (κυρίως οιδήματα κάτω άκρων)

Αίτια

Οι παθήσεις που προκαλούν κάμψη της αριστερής καρδιάς και με την πάροδο του χρόνου οδηγούν σε αύξηση των πνευμονικών αντιστάσεων, ανάπτυξη πνευμονικής υπέρτασης και τελικά κάμψη της δεξιάς κοιλίας

• Χρόνιες παθήσεις των πνευμόνων, όπως η χρόνια βρογχίτιδα, το πνευμονικό εμφύσημα, οι επανειλημμένες πνευμονικής εμβολές κ.λ.π.
• Συγγενείς καρδιοπάθειες, όπως η στένωση της πνευμονικής βαλβίδας, η μεσοκολπική επικοινωνία κ.ά. που προκαλούν αύξηση του έργου της δεξιάς κοιλίας

• Ανεπάρκεια της τριγλώχινος.
• Μυοκαρδίτιδες από ιώσεις, ρευματικό πυρετό κ.ά., καθώς επίσης επιβάρυνση του μυοκαρδίου από νοσήματα που προκαλούν υπερκινητική κυκλοφορία, όπως ο υπερθυρεοειδισμός, η αναιμία, τα αρτηριοφλεβικά ανευρύσματα κ.λ.π. Οι καταστάσεις αυτές επιβαρύνουν το μυοκάρδιο αμφοτέρων των κοιλιών, πλην όμως εμφανίζουν συχνά εκδηλώσεις κάμψης της δεξιάς κοιλίας, διότι το τοίχωμά της είναι ασθενέστερο
• Η συμπιεστική περικαρδίτιδα και οι σπάνιες παθήσεις του μυξώματος του δεξιού
• κόλπου και της στένωσης της τριγλώχινος παρουσιάζουν παρόμοια εικόνα με την κάμψη της δεξιάς κοιλίας, επειδή παρεμποδίζουν την πλήρωση αυτής και προκαλούν αύξηση της πίεσης στο δεξιό κόλπο και το φλεβικό σύστημα της μεγάλης κυκλοφορίας με έκδηλη εικόνα περιφερικής στάσης

Κλινική εικόνα

Οι κλινικές εκδηλώσεις της δεξιάς καρδιακής ανεπάρκειας οφείλονται:

• στην αυξημένη περιφερική φλεβική πίεση
• τη μειωμένη καρδιακή παροχή
• την πνευμονική συμφόρηση ή πνευμονική νόσο που πολλές φορές συνυπάρχει με τη δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια
• σε αυτή καθ’ εαυτή τη δεξιά καρδιά, η οποία, όταν κάμπτεται παρουσιάζει πρώιμα διαγνωστικά σημεία, προτού εμφανισθούν οι εκδηλώσεις της περιφερικής φλεβικής συμφόρησης.

 Συμπτώματα

Δύσπνοια

Είναι συνεχής, μικρού βαθμού κατά την ανάπαυση και επιτείνεται κατά την προσπάθεια. Ενίοτε υποχρεώνει τον ασθενή να κάθεται ή να κοιμάται ψηλά με αρκετά 3-4 μαξιλάρια στην πλάτη. Οφείλεται σε συνυπάρχουσα κάμψη της αριστερής καρδιάς ή σε χρόνιο πνευμονικό νόσημα που προκάλεσε την κάμψη της δεξιάς κοιλίας

Κόπωση

Οφείλεται στη μείωση της καρδιακής παροχής

Γαστρεντερικές διαταραχές

Μετεωρισμός της κοιλίας, «φούσκωμα» αμέσως μετά το φαγητό και δυσκοιλιότητα

Σπανιότερα εμφανίζονται:

• ναυτία
• εμετοί
• διαρροϊκές κενώσεις από τη λήψη φαρμάκων, όπως η δακτυλίτιδα, η κινιδίνη κ.ά.

Ολιγουρία ή δυσουρία

Στους περιπατητικούς ασθενείς η ολιγουρία είναι έκδηλη κατά τη διάρκεια της ημέρας. Τη νύχτα η καρδιά ανταποκρίνεται καλύτερα στις απαιτήσεις της περιφέρειας και έτσι συμβαίνει κινητοποίηση υγρών και αύξηση της διούρησης (νυκτουρία). Οι άνδρες μέσης ή προχωρημένης ηλικίας συχνά έχουν κάποια διόγκωση του προστάτη, η οποία γίνεται μεγαλύτερη στην καρδιακή ανεπάρκεια  λόγω κατακρατήσεως υγρών

Θόλωση της διάνοιας, σύγχυση ή και ψυχωσικές εκδηλώσεις

Αποδίδονται σε εγκεφαλική ισχαιμία ή επεισόδια εγκεφαλικών εμβολών.

Οξύ πνευμονικό οίδημα

Ορισμός

Πνευμονικό οίδημα ονομάζεται η κατάσταση κατά την οποία οι πνεύμονες γεμίζουν υγρό λόγω της αυξημένης πίεσης στα αιμοφόρα αγγεία των πνευμόνων όπως συμβαίνει σε κάποιες καρδιοπάθειες ή λόγω κάποιας λοίμωξης όπως πνευμονίας ή έκθεσης σε ορισμένες τοξίνες και φάρμακα

Το οξύ πνευμονικό οίδημα είναι οξεία κατάσταση που απαιτεί άμεση περίθαλψη. Αν και το πνευμονικό οίδημα μερικές φορές μπορεί να αποβεί μοιραίο, η έκβαση του είναι ευνοϊκή αν χορηγηθεί άμεση θεραπεία

Αιτιολογία

Το πνευμονικό οίδημα μπορεί να οφείλεται σε:

• Στεφανιαία νόσο
• Καρδιακή Ανεπάρκεια
• Μυοκαρδιοπάθειες
• Αρρυθμίες
• Βαλβιδοπάθειες
• Υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση)
• Λοιμώξεις των πνευμόνων (πνευμονία, σηψαιμικό Shock)
• Έκθεση σε ορισμένες τοξίνες όπως το χλώριο, η αμμωνία και το διοξείδιο του αζώτου
• Οξεία νεφρική ανεπάρκεια
• Εισπνοή καπνού
• Αλλεργικές αντιδράσεις
• Παρενέργειες φαρμάκων (χημειοθεραπευτικά, διαβητικά, ναρκωτικά)
• Σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS)
• Μεγάλα υψόμετρα

 Διάγνωση-Ιατρικές Εξετάσεις

Επειδή το πνευμονικό οίδημα απαιτεί άμεση θεραπεία, θα πρέπει να διαγνωσθεί αρχικά με βάση τα συμπτώματα και τη φυσική εξέταση και στη συνέχεια ακολουθούν βασικές εξετάσεις για να αναγνωριστεί η πάθηση που το προκάλεσε όπως:

• ακτινογραφία θώρακος ,
• ηλεκτροκαρδιογράφημα και
• υπερηχογράφημα καρδιάς.

Συμπτωματολογία

• Δύσπνοια
• Αίσθημα πνιγμού ή ασφυξίας
• Συριγμός (σφύριγμα) από τους πνεύμονες
• Άγχος, ανησυχία
• Βήχας που παράγει αφρώδη πτύελα που μπορεί να περιέχουν αίμα
• Εφίδρωση
• Ταχυκαρδία
• Ωχρό και κρύο δέρμα
• Πόνος στο στήθος, όταν το πνευμονικό οίδημα οφείλεται σε στεφανιαία νόσο

Θεραπεία

Ο ασθενής με οξύ πνευμονικό οίδημα διατρέχει άμεσο κίνδυνο, όμως μπορεί να σωθεί εάν η αιτία που το προκάλεσε δεν είναι πολύ σοβαρή και ληφθούν ταχύτατα τα ακόλουθα θεραπευτικά μέτρα :

• Σχεδόν καθιστή θέση του ασθενούς με ερεισίνωτο ή 3-4 μαξιλάρια στην πλάτη.
• Χορήγηση οξυγόνου με ρινικό σωλήνα, 6-8 λίτρα/min, σε πυκνότητα 100%.
• Ενδοφλέβια χορήγηση φουροσεμίδης 40-80 mg, διγοξίνης 0,5 mg ιδιαίτερα αν υπάρχει ταχυαρυθμία και μορφίνης 10-20 mg αν δεν υπάρχουν σοβαρές διαταραχές των αερίων αίματος. Με τα φάρμακα επιδιώκεται διούρηση και αποσυμφόρηση των πνευμόνων (φουροσεμίδη), καρδιοτόνωση (διγοξίνη) και καταστολή του αναπνευστικού κέντρου, ώστε οι αναπνοές να γίνουν αραιότερες και βαθύτερες (μορφίνη). Επίσης η μορφίνη περιορίζει τη φλεβική επιστροφή στους πνεύμονες και επιπλέον ηρεμεί τον ασθενή.
• Χορήγηση αγγειοδιασταλτικών, π.χ. νιτρώδη σε υπογλώσσια δισκία ή καλύτερα σε στάγδην ενδοφλέβια έγχυση με σκοπό την ελάττωση των περιφερικών αγγειακών αντιστάσεων και διευκόλυνση της εξώθησης της αριστερής κοιλίας.
• Ενδοφλέβια χορήγηση βρογχοδιασταλτκιών, π.χ. αμυνοφυλλίνης για την αντιμετώπιση συνυπάρχοντος σπασμού των βρόγχων.

Επιπλοκές

Όταν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως το οξύ πνευμονικό οίδημα μπορεί να αποβεί μοιραίο. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να αποβεί μοιραίο, ακόμη και αν έχει χορηγηθεί θεραπεία. Η έκβαση εξαρτάται εν μέρει από την κατάσταση της καρδιάς και των πνευμόνων και από την ποσότητα υγρού στους πνεύμόνες σας. Το πνευμονικό οίδημα μπορεί να αποτελέσει αιτία θανάτου στα άτομα που κάνουν χρήση ναρκωτικών

Πρόληψη

Το πνευμονικό οίδημα συχνά δεν είναι δυνατόν να προληφθεί, αλλά υπάρχουν προληπτικά μέτρα που μπορούν να συμβάλουν στη μείωση του κινδύνου όπως:

• Ελέγξτε την πίεση του αίματος
• Παρακολουθήστε τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα σας
• Μην καπνίζετε
• Ακολουθήστε μια υγιεινή διατροφή
• Να ασκείστε τακτικά
• Διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους
• Μειώστε το άγχος